Energie besparen met je VvE

Als je een appartement koopt, ben je automatisch lid van de vereniging van eigenaren (VvE). De dagelijkse leiding van een VvE ligt bij het bestuur. Soms is er ook een beheerder betrokken die de VvE ondersteunt. Een veelvoorkomend misverstand is dat het bestuur of de beheerder de VvE is. Maar dat is niet zo: de VvE ben je samen, met alle appartementseigenaren in het gebouw.

De taak van de VvE is om samen het gebouw te beheren en te onderhouden. Een VvE is verplicht om geld te reserveren voor groot onderhoud. Dit gebeurt in een reservefonds. Als de vereniging goed georganiseerd is, heeft deze een Meerjarenonderhoudsplan (MJOP). In dit plan staat welk onderhoud de VvE de komende jaren gaat uitvoeren en wat dit kost.

Steeds meer VvE’s hebben daarnaast ook een DMJOP, een Duurzaam Meerjarenonderhoudsplan. Hierin plannen ze de verduurzaming van het gebouw, waar mogelijk gecombineerd met onderhoud.

Sommige appartementseigenaren merken helemaal niets van hun VvE. Er wordt nooit vergaderd, en soms hoeft er niets of heel weinig te worden betaald aan VvE-bijdrage.

Dat lijkt voordelig, maar niets is minder waar. Want als je niets aan onderhoud doet gaat ook de staat van het gebouw hard achteruit. Bovendien ben je als VvE tot een aantal dingen wettelijk verplicht. De VvE moet ingeschreven zijn in het Kadaster en het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. En ze moet bijvoorbeeld geld reserveren voor groot onderhoud. Tijd dus om die slapende VvE wakker te schudden.

Bij de oprichting heeft iedere VvE de afspraken vastgelegd in een splitsingsakte. Dit is notariële akte (een officieel juridisch document) waarin onder andere staat hoe het bezit verdeeld is en hoe de VvE beslissingen maakt. Meestal is de splitsingsakte gemaakt op basis van een zogeheten modelovereenkomst (MR). Dit is een standaard contract opgesteld door de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie.

Als je weet welk MR jouw VvE gebruikt, kun je makkelijker terugvinden welke regels jouw VvE heeft. Je vindt dit in het begin van de akte, doordat er bijvoorbeeld staat: ‘Modelregelement 1992’. Wanneer je deze term vervolgens online opzoekt, vind je welke regels er in dit MR staan.

Een VvE neemt beslissingen via een Algemene Ledenvergadering (ALV), waar de eigenaars samenkomen. Voor een energieadvies of grote verduurzamingsmaatregelen is goedkeuring nodig van de ALV. De beslissing moet aan een paar eisen voldoen:

• De ALV is rechtsgeldig georganiseerd. Op de website van Eigen Huis lees je hoe je dit doet.
• Er zijn genoeg mensen aanwezig (het quorum).
• Een gekwalificeerde meerderheid stemt voor.
• In de splitsingsakte is terug te vinden hoeveel mensen aanwezig moeten zijn en wat binnen jouw VvE een gekwalificeerde meerderheid is.

De huurders in het gebouw zijn geen onderdeel van de VvE, want ze zijn geen eigenaren. De verhuurders wel, zoals bijvoorbeeld een woningcorporatie. Wel is het goed om de huurders tijdens de verduurzaming goed op de hoogte te houden. Dit is in principe een taak van de verhuurder. Maar met je buren een praatje houden, is natuurlijk ook een goed idee. En nodig de huurders ook waar nodig uit voor de informatiesessies.

Na deze stap is er:

• Een stip op de horizon – de wensen van de VvE op een rij.
• Een duidelijk idee van de stand van zaken van de VvE.
• Goedkeuring van de ALV voor een verkennend energieadvies.

Een stip aan de horizon

Misschien heb je al een concreet idee bij het verduurzamen van jullie gebouw en denk je bijvoorbeeld: ik wil zonnepanelen. Of je hebt juist nog geen flauw idee en bent op deze pagina zoek naar ideeën. Wat je startpunt ook is, in ieder VvE-verduurzamingsproces is het belangrijk om eerst een stap terug te doen.

Begin met vragen stellen aan iedereen in je VvE, vragen zoals: wat willen we? Hoe ziet jouw ideale appartement eruit? Waar ben je tevreden over? En wat wil je verbeteren? Stel deze vragen heel open en aan iedereen. Door samen na te denken, krijg je iedereen het beste mee.

Het is belangrijk dat het gesprek verder gaat dan verduurzaming alleen. Misschien wil jouw buurman bijvoorbeeld graag nieuwe kozijnen, omdat deze er slecht aan toe zijn. Dat kan later de kans vormen om samen ook gelijk na te denken over isolatieglas. Of kun je de wens voor onderhoud aan het lekkende dak combineren met het plaatsen van dakisolatie en het leggen van zonnepanelen. Door samen te dromen, zet je een stip aan de horizon, iets waar je met elkaar naartoe kunt werken.

Projectgroep oprichten

Het is in deze stap ook slim om een projectgroep samen te gaan stellen. Dit kan het bestuur van de VvE zijn, maar vaak is het beter om een losse groep van enthousiaste bewoners te zoeken. Later in het proces kan deze projectgroep nog iets veranderen of uitbreiden, omdat je dan andere vaardigheden nodig hebt, bijvoorbeeld technisch of financieel. Maar voor nu zoek je vooral mensen met aanstekelijk enthousiasme en een open blik.

Hulp in deze fase

Je kunt in deze fase al laagdrempelig advies zoeken. Bijvoorbeeld in de vorm van een meeloopadvies. Schakel hiervoor nog geen aannemer in, maar zoek een onafhankelijk adviseur.

Hoe staat je VvE ervoor?

In de oriëntatiefase is het ook handig om te bedenken hoe de VvE ervoor staat. Denk bijvoorbeeld aan:

• Onderhoud en gebreken: wat is de huidige staat van het gebouw? Welk onderhoud staat er de komende jaren op de planning? Zijn er andere gebreken om aan te pakken?
• Financiën: hoeveel geld heeft de VvE?
• Samenstelling VvE: wie zitten er in de VvE? Hoe staan zij tegenover verduurzaming? Welke mensen liggen vaak dwars tijdens de ALV? Welke rol spelen zij in de VvE? En hebben de leden geld om te investeren in verduurzaming?
• Woonplezier: zijn mensen tevreden over hun appartement? Wat willen ze graag anders zien?
• Organisatie van de VvE: hoe is de VvE georganiseerd? Wie beheert het pand? Wie zitten er in het bestuur? Is er jaarlijks een ALV? Welke verzekeringen heeft de ALV?
• Juridisch: op welk modelregelement is onze splitsingsakte gebaseerd? Welke regels staan er in de splitsingsakte voor renovatie en nieuwe installaties? Welke delen van het gebouw zijn privé en gemeenschappelijk? Vanaf welk bedrag moet de ALV stemmen? Welke regels gelden hiervoor?

Op welke manieren kun je allemaal verduurzamen?

Er zijn veel dingen die je kunt doen als VvE om te verduurzamen. Het dak isoleren bijvoorbeeld, een warmtepomp plaatsen, of zonnepanelen nemen. Verderop deze pagina kun je lezen welke verduurzamingsopties er allemaal zijn.

Tip: bekijk de Transitievisie warmte van jouw gemeente. Hierin staat welke maatregelen de gemeente wil nemen om jouw wijk aardgasvrij te maken. Misschien wil de gemeente bijvoorbeeld een warmtenet aanleggen om het gebouw mee te verwarmen. Dan is het niet handig als jullie warmtepompen kopen.

Informatiebijeenkomst

Nu ben je klaar voor een informatiebijeenkomst. Hierin bespreek je met de VvE wat de wensen zijn voor de verduurzaming van het gebouw. Je gaat nog niets beslissen, het doel van deze bijeenkomst is om elkaar te inspireren.

De volgende stap: energieadvies

Je weet nu wat de VvE wil, in stap 2 van de verduurzaming ga je uitzoeken wat er kan. Dat doe je in de vorm van een energieadvies. In dat advies staan verschillende scenario’s voor de verduurzaming. Naast energieadvies kun je ook een DMJOP laten op stellen, een duurzaam meerjarig onderhoudsplan.

Ook kun je ervoor kiezen om een procesbegeleider in te huren. Deze helpt de VvE door het hele verduurzamingsproces heen. Omdat het proces ingewikkeld is, is dat zeker geen overbodige luxe. In dit overzicht vind je erkende procesbegeleiders.

Voor het energieadvies kun je SVVE-subsidie aanvragen.

ALV

Het uitbrengen van een energieadvies kost geld, dus daar moet de ALV over stemmen. Organiseer daarom een ALV om formeel toestemming te vragen voor een verkenning naar de verduurzaming van het gebouw. Het is belangrijk dat je goed duidelijk maakt dat het om een onafhankelijke verkenning gaat. Je stemt dus nog niet in met de maatregelen zelf.

Na deze stap is er:

• Een verkennend energieadvies.
• Een duidelijk beeld van de financiële mogelijkheden.
• Een beslissing van de ALV over het voorkeursscenario.

Een verkennend energieadvies

In de tweede stap van de verduurzaming ga je verschillende verduurzamingsopties verkennen. Hoe zuinig is het gebouw nu? Welke energiebesparende maatregelen kunnen we nemen? Wat kosten die? En wat besparen we er mee?

Om antwoord op deze vragen te krijgen, laat je een energieadvies uitbrengen. Vaak heet dit een maatwerkadvies. Maar er zijn ook andere namen voor. Vraag bij een onafhankelijk adviseur naar een advies dat meerdere scenario’s naast elkaar zet. In dit overzicht vind je gekwalificeerde adviseurs.

Naast energieadvies kun je ook een DMJOP laten op stellen, een duurzaam meerjarig onderhoudsplan.

Procesbegeleider

Ook kun je ervoor kiezen om een procesbegeleider in te huren. Deze helpt de VvE door het hele verduurzamingsproces heen. In dit overzicht vind je erkende procesbegeleiders. Zowel kleine als grote VvE’s kunnen procesbegeleiding inschakelen. Voor het energieadvies en procesbegeleiding kun je SVVE-subsidie aanvragen.

Financiering

Door de VvE te verduurzamen bespaar je een hoop energie en wordt de energierekening lager, terwijl de waarde van de appartementen stijgt. Maar eerst ga je investeren. Soms heeft de VvE veel geld gespaard en kun je hier (een deel) mee betalen. Maar vaker moet er geld bij worden gelegd. Je kunt de verduurzaming betalen met een combinatie van:

1. Het reservefonds. Hierin zit het eigen geld van de VvE. Dit is eigenlijk haast nooit genoeg voor de hele verduurzaming, maar is soms wel te gebruiken voor de opstartkosten.
2. Subsidies voor verduurzaming. Verder op deze pagina lees je daar meer over.
3. Een lening bij het Nationaal Warmtefonds of de gemeente. De kosten die je bespaart op energie, kun je gebruiken voor het afbetalen van de lening. Goed om te weten: de VvE gaat de lening aan, niet de eigenaren zelf. Als je verhuist, hoef je dus niet meer voor de lening te betalen.
4. Een eenmalige bijdrage. Alle leden leggen dan een deel van hun spaargeld in, of verhogen hun eigen hypotheek, om zo de kosten te dekken.
5. Een verhoging van de servicekosten. Door iedere maand een extra bedrag te sparen, bouw je een potje op voor de verduurzaming. Houd er wel rekening mee dat dit lang kan duren.

Vergunningen & transitievisie warmte

Voor sommige verduurzamingsmaatregelen is een omgevingsvergunning nodig. Controleer op omgevingsloket.nl of je inderdaad een omgevingsvergunning nodig hebt.

Bekijk ook de transitievisie warmte van jouw gemeente om te zien welke plannen de gemeente heeft voor jouw wijk.

De projectgroep in deze fase

Het kan daarom slim zijn om de projectgroep uit te breiden met mensen met technische en financiële kennis.

Informatiebijeenkomst

Er liggen nu een aantal scenario’s op tafel. Presenteer deze aan de VvE in een informatiebijeenkomst. Zorg dat de bijeenkomst puur informatief is, zodat de leden hierna de tijd hebben om alles te laten bezinken.

ALV

Breng een paar weken na de informatiebijeenkomst de VvE weer samen in een ALV. Tijdens deze ALV beslissen de leden welk scenario de voorkeur heeft. Dit kunnen ook meerdere scenario’s zijn.

Ook stemmen de leden over de volgende stap: het verdiepingsonderzoek. Er wordt dus nog niet gestemd voor het uitvoeren van de maatregelen, alleen of er geld wordt uitgegeven aan het benodigde onderzoek hiervoor. Het doel van dit onderzoek is om een antwoord te krijgen op de vraag: hoe kunnen we het aanpakken?

Na deze stap is er:

• Een doorgerekend plan voor de verduurzaming.
• Goedkeuring voor de volgende stap: offertes aanvragen

In stap twee hebben jullie verschillende scenario’s uitgedacht en er één of meerdere gekozen. In stap 3 werk je dit in detail uit. Je gaat met allerlei experts om tafel om tot een doorgerekend plan te komen. Dit plan vat je samen in een programma van eisen, dat je in stap 4 kunt voorleggen bij verschillende uitvoerders.

De juiste mensen

In deze fase heb je veel verschillende soorten kennis nodig. Bouwkundige-, energetische- en juridische kennis bijvoorbeeld. Het is daarom belangrijk dat je op zoek gaat naar de juiste mensen om de projectgroep aan te vullen. De kans is groot dat externe hulp hierbij nodig is. Denk bijvoorbeeld aan de volgende mensen:

• Een procesbegeleider die het project vanaf hier trekt en de VvE verbindt.
• Een bouwkundig adviseur die een technisch ontwerp maakt.
• Een energetisch expert die de energiebesparing doorrekent.
• Een financieel expert die het kostenplaatje uitdenkt.
• Een juridisch expert die zorgt dat alle afspraken op de juiste manier gemaakt worden.

Een doorgerekend plan

Samen met dit team ga je op onderzoek uit. Hoe zit de constructie van het gebouw in elkaar? Welke technische installaties sluiten het beste aan? Kunnen we inderdaad een lening krijgen? En wat staat er eigenlijk in het bestemmingsplan?

Op basis van dit onderzoek kom je tot een doorgerekend plan met daarin een ontwerp en een begroting.

Informatiebijeenkomst

Het doorgerekende plan leg je voor bij de VvE tijdens een informatiebijeenkomst. Het is opnieuw slim om deze te scheiden van de ALV, zodat er genoeg tijd is om de plannen in detail door te nemen en te laten bezinken.

ALV

Bij de ALV besluit de VvE of de volgende stap kan worden gezet: het aanvragen van offertes. Eventueel kan de ALV ook een budget afspreken. De verduurzaming is weer een stap dichterbij.

Na deze stap is er:

• Een duidelijk plan van aanpak
• Een definitief besluit over de uitvoering
• Een contract met een of meerdere uitvoerders

In deze stap ga je offertes aanvragen.

Met hulp een werkomschrijving maken

Ook in deze stap heeft de projectgroep veel externe hulp nodig. Denk bijvoorbeeld aan de hulp van een architect, een bouwbegeleider, constructeur en aannemer. Met deze partijen maak je samen een werkomschrijving: wat willen dat er gebeurt? Een werkomschrijving is nodig bij het aanvragen van offertes. Zo kan de VvE een heldere vraag bij de uitvoerders neerleggen en verklein je de kans op misverstanden over wat er moet worden gedaan.

Tip: vraag in de werkomschrijving ook om een veiligheidsplan. De VvE is namelijk verantwoordelijk voor de veiligheid en gezondheid van de uitvoerders en bewoners tijdens de bouw.

Offertes aanvragen

Met behulp van de werkomschrijving kun je offertes aan gaan vragen bij verschillende uitvoerders. Vraag minstens 3 offertes aan. Kies bij voorkeur voor uitvoerders die ervaring hebben met VvE’s.

Offertes vergelijken

Offertes zijn steeds net wat anders ingedeeld. Het is vaak best lastig om ze met elkaar te vergelijken. Tip: maak een spreadsheet waarin je de kosten uit de verschillende offertes naast elkaar zet. Wat betaal je bijvoorbeeld voor arbeid? En voor materiaalkosten? Door alle aspecten op een rij te zetten, kun je de uitvoerders beter vergelijken.

Let ook op:

• De geldigheidsduur van de offerte en ontbindende voorwaarden
• Keurmerken en garantievoorwaarden
• Betalingstermijnen. Zijn die haalbaar voor de VvE?
• De omschrijving van de werkzaamheden. Is die duidelijk?
• Algemene voorwaarden.
• Bescherming bij faillissement.
• De aanwezigheid van een veiligheidsplan.

Tip: vraag andere VvE’s naar hun ervaringen met de uitvoerders.

Definitief plan van aanpak maken

Het is vaak zo dat de offertes iets hoger uitvallen dan verwacht. Na het aanvragen van de offertes maak je daarom een definitief plan van aanpak dat je kunt voorleggen bij de VvE.

Vaak is het fijn om meerdere bijeenkomsten te houden, waarbij je de plannen en offertes bespreekt. Ook de externe adviseurs, zoals de architect, kunnen uitleg komen geven. Zo is iedereen goed op de hoogte.

ALV: het definitieve besluit

Tijdens deze ALV wordt de knoop doorgehakt: gaan we het doen? Er moet worden gestemd over verschillende dingen:

• Gaan we een opdracht verstrekken? En aan wie?
• De begroting
• Besluit van financiering
• Aanpassing VvE-bijdrage

Na deze ALV is duidelijk of de verduurzaming echt van start kan gaan.

Financiën en vergunningen regelen

De ALV is akkoord! Tijd om de financiën en de vergunningen te regelen. Zorg dat je dit ruim op tijd doet voor de uitvoering start.

Contract opstellen

Dan is het tijd om een contract te maken met de gekozen uitvoerder. Zorg dat je in dit contract hele heldere afspraken maakt over: de werkzaamheden, de betaling, de duur van de verbouwing, materialen, de afwerking, ontbindende voorwaarden, de garantie, algemene voorwaarden en wat te doen bij een faillissement. Let op dat je nog geen betalingsverplichting aangaat voor de financiering rond is.

Na deze stap is er:

• Een goede voorbereiding van de uitvoer.
• Een verduurzaamde VvE.

Het moment is daar: de uitvoer gaat beginnen! Ook in deze fase heb jij met je VvE nog taken.

Bouwbegeleiding

Een bouwbegeleider kan helpen om de bouw soepel te laten verlopen. Hij houdt vergunningen en afspraken in de gaten, wat de kans op vertraging en extra kosten verkleint. Ook is de bouwbegeleider een betrouwbare tussenpersoon tussen de VvE en aannemers, waardoor de communicatie soepel verloopt en mogelijke conflicten worden voorkomen.

Planning maken

Op basis van de informatie van de uitvoerder kun je een planning maken. Zo weet iedereen waar en wanneer welke werkzaamheden plaatsvinden. Ook helpt het bij het controleren van de bouw. Deel de planning het liefst via verschillende kanalen: bijvoorbeeld via een nieuwsbrief en uitgeprint in gemeenschappelijke ruimten.

Controleren voor je start

• De VvE moet voldoen aan de arbowet. Zorg daarom dat er een duidelijk veiligheidsplan is voor de uitvoer start. Je kunt dit aanvragen bij de uitvoerende partij.
• Als er een omgevingsvergunning nodig is, is het belangrijk om in de gaten te houden of deze er is en of de bezwaartermijn verlopen is.
• Zijn alle verzekeringen op orde? Denk aan de aansprakelijkheidsverzekering, opstalverzekering, bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering en rechtsbijstandverzekering.

Blijf communiceren

Tijdens de uitvoer gebeurt er heel veel tegelijk. Duidelijke communicatie met de bewoners en de uitvoerende partijen is daarom belangrijk. Zorg dat goed is afgesproken wie hier verantwoordelijk voor is. Dit kan een bouwbegeleider zijn, of iemand uit de projectgroep.

Oplevering

Tijdens de oplevering bekijk je samen met de uitvoerder of de verduurzaming goed is uitgevoerd. Dit is een officieel moment. Zorg daarom dat je alle gebreken goed benoemt en vastlegt in een opleveringsrapport. Het is fijn om een checklist bij de hand te hebben, zodat je weet waar je op moet letten.

Garanties en gebreken

Na de oplevering is de uitvoerder nog aansprakelijk voor (verborgen) gebreken. In het contract staat voor hoelang. Vaak is de aansprakelijkheidstermijn voor verborgen gebreken vijf jaar en voor ernstige gebreken twintig jaar. Daarnaast kunnen er garanties gelden voor specifieke onderdelen van de verbouwing. Kijk hiervoor in je contract.

Tip: sla het contract goed op, zodat het ook in de toekomst goed terug te vinden is.

Herlabeling energielabels

Door de verduurzaming zijn de appartementen energiezuiniger geworden. Hierdoor gaat vaak ook het energielabel vooruit. Het is daarom handig om nieuwe energielabels uit te laten geven. Door deze collectief in te kopen voor alle appartementen in de VvE, ben je goedkoper uit.

Hertaxatie

Door de verduurzaming stijgt vaak de waarde van het gebouw. Dit heeft gevolgen voor de opstalverzekering. Laat daarom een hertaxatie uitvoeren, zodat de VvE goed verzekerd is bij bijvoorbeeld brand.

Herziening MJOP & DMJOP

Na de verduurzaming is het onderhoudsplan vaak veranderd. Sommige onderhoudswerkzaamheden zijn niet langer nodig. En ander onderhoud, bijvoorbeeld aan de nieuwe installaties, moet worden toegevoegd.

Met de VvE-Energiebespaarlening leen je tegen gunstige voorwaarden geld voor verduurzaming. De VvE sluit dan de lening af: de rente en aflossing wordt dan onderdeel van je VvE-bijdrage. Als je verhuist, hoef je dus niet door te betalen.

Tegelijkertijd ga je door de verduurzaming meteen besparen op je energierekening. Dit maakt de lening terugbetalen een stuk makkelijker! Benieuwd of jouw VvE in aanmerking komt voor deze Energiebespaarlening? Doe de VvE-quickscan.

Wil je met je VvE je gebouw verduurzamen met bijvoorbeeld isolatie of een warmtepomp? Maak dan gebruik van de Subsidieregeling verduurzaming voor verenigingen van eigenaars (SVVE). De SVVE bestaat uit 3 onderdelen waar je apart subsidie voor kunt aanvragen:

• Subsidie voor onderzoeken en advies: wil je weten hoe je je gebouw kunt verduurzamen? Je kunt voor verschillende onderzoeken en adviezen tegelijkertijd subsidie aanvragen.
• Subsidie voor verduurzamingsmaatregelen: ook voor de maatregelen zelf kun je subsidie aanvragen. Vraag éérst de subsidie aan voordat je de maatregelen uitvoert.
• Subsidie voor oplaadpuntenadvies en basislaadinfrastructuur: laat je een adviesrapport maken voor het aanleggen van één of meer oplaadpunten voor elektrische auto's? Vraag dan voor de advieskosten subsidie aan. Wil je als VvE de basis infrastructuur aanleggen om laadpalen te kunnen plaatsen? Vraag dan subsidie aan voor de basislaadinfrastructuur.

Lees meer over de voorwaarden en ontdek hoe je deze subsidie aanvraagt.

Gaan de woningen in jouw gebouw binnen 6 jaar van het aardgas af? Als dat zo is en je woont in een gebouw waarin zowel kopers als huurders zitten (en dus een gemengde VvE hebt), kun je gebruikmaken van de Stimuleringsregeling aardgasvrije huurwoningen (SAH). Lees aan welke voorwaarden je moet voldoen en hoe je de subsidie aanvraagt.

Wil jij met je VvE duurzame elektriciteit uit zonne-energie, windenergie of waterkracht opwekken? Vraag dan subsidie aan met de Subsidieregeling coöperatieve energieopwekking (SCE) aan. Dit is een exploitatiesubsidie: dit betekent dat de subsidie wordt uitgekeerd als bedrag per geproduceerde kWh. Ontdek hoe het precies werkt en aan welke voorwaarden je moet voldoen.

Zijn er ook andere VvE’s of andere gebouwen in je buurt die willen gaan verduurzamen? Je kunt samen optrekken en samen gebruikmaken van de Subsidieregeling procesondersteuning opschaling renovatieprojecten (SPOR). Hiermee huur je een procesondersteuner in die een verduurzamingsplan schrijft. Zo kun je het renovatieproject opschalen. Het is niet mogelijk om alléén met je VvE deze subsidie te gebruiken. Bekijk alle voorwaarden en ontdek hoe je de subsidie aanvraagt.

Soms hebben gemeentes, provincies of waterschapen extra’s subsidies waar je gebruik van kunt maken. In de Energiesubsidiewijzer vind je of er subsidies zijn in jouw woonplaats.